آیا با بیماری اسیدوز در گله های گاو شیری آشنا هستید؟
اسیدوز یک بیماری در گاوهای شیری است که عملکرد آنها را تحت تاثیر قرار می دهد. اسیدوز معمولاً به دلیل تولید بیش از حد و تجمع اسید لاکتیک هنگام مصرف مقادیر زیادی خوراک حاوی کربوهیدرات با تخیر پذیری بالا ایجاد می شود. اسیدوز به دو شکل بالینی و تحت بالینی می باشد. تفاوت بین اسیدوز بالینی و تحت بالینی این است که در حین اسیدوز بالینی ، افت PH شدیدتر ، غلظت اسید لاکتیک بیشتر و علائم بالینی(ظاهری) مشخص تر است. در مقایسه با اسیدوز بالینی ، اسیدوز تحت بالینی با تجمع اسید لاکتیک در شکمبه همراه نیست . اسیدوز تحت بالینی معمولا همراه با کاهش pH شکمبه زیر محدوده فیزیولوژیکی (زیر 8/5 یا 5/5 برای چندین ساعت در روز) در دوره های خاصی از روز است که معمولا گاوها با جیره هایی حاوی غلات بالا تغذیه شده اند. کاهش pH شکمبه در گاوهای شیری به دلیل اسیدوز تحت بالینی ناشی از تجمع اسیدهای چرب فرار به تنهایی است و به دلیل تجمع اسید لاکتیک نیست.
دلایل بروز اسیدوز تحت بالینی
- علل ایجاد اسیدوز تحت بالینی در گاوهای شیری چیست؟
علل تغذیه ای اسیدوز تحت بالینی شکمبه شامل میزان ناکافی بافر در جیره ، عدم عادت پذیری گاوها به جیره هایی با کربوهیدرات بالا (غلات ) و عدم تامین فیبر کافی است. همچنین جیره هایی با علوفه ی درشت (بیش از 15٪) می توانند به طور متناقضی خطر اسیدوز تحت بالینی را افزایش دهند. این امر زمانی اتفاق می افتد که علوفه درشت بد خوراک و قابل انتخاب کردن باشد. انتخاب کردن علوفه درشت بلافاصله پس از ارائه خوراک به دام اتفاق می افتد و باعث می شود گاوها فیبر موثر فیزیکی کمتری دریافت کنند و درگیر اسیدوز تحت بالینی شوند. به طور کلی عوامل اصلی ایجاد کننده اسیدوز تحت بالینی در شکمبه شامل کاهش فیبر جیره، تغذیه کنسانتره بالا ، انتخاب کردن خوراک توسط دام ، تغییر ناگهانی جیره غذایی و نرخ خوردن بالا در دام(خوردن سریع و با ولع دام) می باشد.
- میزان شیوع
برخی از مطالعات میدانی نشان دادند 11 تا 3/29 درصد از گاوهای اوایل زایش و 18 تا 4/26 درصد از گاوها در پیک شیردهی اسیدوز تحت بالینی داشتند همچنین رنج وجود اسیدوز تحت بالینی در گله های شیری بین 11 تا 26 درصد گزارش شد
گاوهای در معرض خطر
- آیا می دانید چه گاوهایی در معرض بیشترین خطر ابتلا به اسیدوز تحت بالینی هستند؟
گاوهای شکم اول و اوایل زایش (تازه زا) در معرض بیشترین خطر ابتلا به اسیدوز تحت بالینی شکمبه هستند گاوها ی تازه زا به دلیل کاهش اندازه و ظرفیت جذب پاپیلای شکمبه به دلیل تغذیه جیره های کم انرژی در دوره خشکی و گاوهای شکم اول به دلیل عدم عادت پذیری به جیره هایی با کنسانتره بالا مستعدترین گاوها برای ابتلا به اسیدوز تحت بالینی هستند.
- خطر بروز اسیدوز تحت بالینی در کدام فصل بیشتر است؟
خطر بروز اسیدوز تحت بالینی در تابستان بیشتر از سایر فصل هاست. گاوها در تابستان به دلیل کاهش ترشح بزاق به شکمبه به دلیل له له زدن (ریختن بزاق به بیرون) ، افزایش میزان تنفس ، آلکالوز تنفسی و کاهش غلظت بیکربنات خون بیشتر در معرض اسیدوز تحت بالینی شکمبه قرار دارند. از عوامل دیگر می توان به اشتباهات در بالانس جیره در تابستان اشاره نمود که متخصصین با کاهش فیبر و افزایش سطح کنسانتره جیره سعی بر جبران افت انرژی ناشی از کاهش مصرف خوراک دارند.
علائم اسیدوز تحت بالینی
- چگونه اسیدوز تحت بالینی را در گله های گاو شیری شناسایی کنیم؟
اسیدوز تحت بالینی معمولا علائم بالینی مشخصی ندارد. ولی برخی از اثرات آن شامل پاراکراتوز شکمبه ، آبسته کبدی و آمبولی های ریوی بعد از کالبدشکافی قابل تشخیص هستند. وجود موکوس در مدفوع، آلودگی بیش از حد بدن گاو به مدفوع، تکان دادن بیش از حد دم، پایین آوردن سر هنگام نشخوارو تولید شیر پایین می تواند از نشانه های اسیدوز تحت بالینی باشد. اسیدوز تحت بالینی معمولا منجر به کاهش مصرف خوراک، لنگش، افت نمره وضعیت بدنی (BCS)، تغییر در مدفوع ، اسهال و افت چربی شیر می شود.
- ارتباط بین دام و جمعیت میکروبی (دلیل نیاز دام به جمعیت میکروبی)
گاوهای شیری از طریق یک رابطه نزدیک به همزیستی با مجموعه وسیعی از میکروب های شکمبه تکامل یافته اند. در واقع، شکمبه گاو یک اکوسیستم بی هوازی میزبان-میکروبی در نظر گرفته میشود که در آن گونه های میکروبی با تنوع بالا از پروکاریوت ها و یوکاریوت ها که عمدتاً شامل باکتریها، پروتوزوا مژکدار ، تاژکدار و قارچها هستند از طریق مسیرهای متابولیکی پیچیده به هم وابسته هستند که این امر قابلیت های مهمی را به گاو اعطا می کند. به عنوان مثال، جمعیت های میکروبی میزبان را قادر میسازد تا کربوهیدراتهای غذایی پیچیدهای (همانند فیبر) که توسط آنزیمهای پستانداران هضم نمیشوند، را تجزیه کند، که نشاندهنده یک استراتژی غذایی منحصربهفرد برای میزبان است. حفظ تعادل اکولوژیکی بین میکروارگانیسم ها و همچنین همزیستی بین میزبان و میکروب های شکمبه از طریق تغذیه سالم نه تنها برای وضعیت تغذیه گاو مهم است بلکه برای سلامت آن نیز ضروری است.
- تاثیرات اسیدوز تحت بالینی بر جمعیت های میکروبی
اسیدوز تحت بالینی به طور قابل توجهی تراکم، تنوع و از همه مهمتر ساختار جمعیت میکروبی شکمبه را تغییر می دهد. در مطالعه ای نشان داده شد که هنگام بروز اسیدوز تحت بالینی شدید باکتری گرم منفی اشرشیا کلی در شکمبه گاو غالب، اما هنگام بروز اسیدوز تحت بالینی خفیف بیشتر باکتری های مصرف کننده لاکتیک اسید همانند مگاسفر السدنی و سلنوموناس رومینانتیوم غالب بودند. در مطالعه ای دیگر نشان داده شد که هنگام اسیدوز تحت بالینی جمعیت باکتری هضم کننده فیبر کاهش یافت که این می تواند یکی از دلایل کاهش چربی شیر هنگام اسیدوز تحت بالینی باشد. تأثیر اسیدوز تحت بالینی بر پروتوزآ های شکمبه به مدت و شدت آن بستگی دارد. جمعیت پروتوزآ ها در زمان های کوتاه اسیدوز تحت بالینی کاهش می یابد ولی بعد از گذشت چند هفته تعداد آن ها افزایش یافته و به مقدار قبلی بازمی گردد که این به دلیل عادت پذیری گاوها می باشد.
- تاثیرات منفی اسیدوز تحت بالینی بر جمعیت های میکروبی
هنگام وقوع اسیدوز تحت بالینی باکتری های گرم منفی افزایش قابل توجهی دارند که این افزایش منجر به تولید غلظت بالایی از لیپوساکارید ها (LPS ) می شود. لیپوساکارید ها جزئی از دیواره باکتری های گرم منفی است که معمولا ما آنها را به عنوان اندوتوکسین می شناسیم. در مطالعه ای نشان داده شد که غلظت اندوتوکسین ها هنگام وقوع اسیدوز تحت بالینی افزایش می یابد. این اندوتوکسین ها می تواند از شکمبه خارج شده و وارد خون شوند و در کبد ایجاد آبسه های کبدی کنند.