مکمل دام و طیور به مواد مغذی گفته می شود که برای خوراک دام و خوراک پرندگان در این مراکز استفاده می شود. نوع و مقدار مصرف انواع مکمل های دام و طیور به عوامل مختلفی بستگی دارد. اینکه این خوراک باید به نوع حیواناتی داده شوند، منشأ خوراک از کجاست و باید خالص مصرف شود یا به صورت مخلوط، همگی در نوع و نحوه مصرف آن مؤثر است. البته قیمت تمام شده خرید این نوع مکمل ها هم در برخی از دامداری ها و مراکز پرورش طیور می تواند میزان مصرف را تحت تأثیر قرار دهد. به دلیل اهمیت استفاده از انواع مکمل دام و طیور، در ادامه در دو قسمت مجزا درباره مکمل های خوراک دام و مکمل های خوراک طیور صحبت می کنیم.
مکمل های خوراک دام؛ مزایای استفاده + ارزش تغذیه ای
صاحبان گاوداری ها به دلایل زیادی، نگران سلامت دام های خود هستند. عوامل بسیاری، سلامت گروه بزرگی از دام ها را تهدید می کند به طور خاص، حیوانات نشخوارکننده، مانند گاو، به ویژه در معرض مشکلات ناشی از رژیم غذایی نامناسب یا نامتعادل هستند. در نتیجه، بسیاری از دامداران به استفاده از مکمل های دام متکی هستند؛ انواع مکمل دام و طیور که باعث می شود از سلامتی دام ها اطمینان حاصل کرد.
مانند تمام محصولات غذایی خوب و سالم، مکمل های دام، مزایای بسیاری را هم برای کشاورزان و هم برای تولیدکنندگان خوراک دام فراهم می کنند. به طور کلی، ثبات شده است که مکمل های دام در خوراک گاوها، یک عامل ضروری برای حفظ سلامت تمام گله است. سلامتی، نقش مهمی در ارزش کلی گاوها برای مصارف مختلف دارد. از تولید شیر گرفته، تا ارزش فروش گاوها، کیفیت گوشت و تولد گوساله های سالم تر، همه چیز تحت تاثیر رژیم غذایی و تغذیه مناسب با مکمل خوراک دام است.
.jpg)
مکمل های خوراک دام چیست و چه مزایایی دارند؟
مکمل های دام و افزودنی های خوراک دام، نوعی مواد مغذی یا ترکیبی از موادی هستند که در مقادیر بسیار کوچک به خوراک پایه اضافه می شوند. هدف از استفاده افزودنی های خوراک دام، بهبود میزان بهره وری، راندمان خوراک یا پیشگیری و کنترل بیماری ها است. بسیاری از پرورش دهندگان دام و تولید کنندگان مکمل دام و طیور بر این عقیده هستند که نحوه و مقدار استفاده از این مکمل ها، بخصوص آنهایی که به صورت تجاری تولید شده اند، نقش مهمی در قیمت گذاری و میزان عرضه در بازار دارد.
قیمت خوراک دام و طیور و همینطور، مکمل دام و طیور، مسأله بسیار مهمی است که امروزه به یک چالش بزرگ تبدیل شده است. برخی از مکمل های گاوداری ها به شکل پلیت هستند. این گلوله ها به راحتی با خوراکی که حیوانات به خوردن آن عادت دارند، مخلوط می شوند. این ترکیبات به طور کلی، ارزش تغذیه ای خوبی دارند. برای خرید و اطلاع از قیمت ها به سایت گروه همگام مراجعه نمایید!
چرا لازم است از مکمل های دام برای گاوها استفاده شود؟
کشاورزان و تولیدکنندگان خوراک دام در صنعت دام می دانند که اطمینان از رژیم غذایی مناسب برای حیوانات گاهی اوقات می تواند چالش بر انگیز باشد. چرا؟ دلیل آن چیست؟ در حالی که گاوها توانایی دریافت مواد مغذی را از خوراک روزانه خود دارند، تمایل دارند که برخی دیگر از مواد مفید را نیز از مکمل های دام دریافت کنند. این وظیفه دامدار است که روش هایی را به کار گیرد که بتواند مکمل ها و افزودنی ها را به صورت مخلوط در خوراک دام قرار دهد.
به عنوان یک قاعده کلی، مصرف خوراک گاوهای بالغ معمولاً به دو شکل است:
- گاوهای غیر شیرده که روزانه حدود 800 گرم اضافه وزن دارند، خوراک خشک، معادل 2 درصد وزن بدن خود را می خورند.
- گاوهای شیرده ماده، خوراک خشک، معادل 2/3 درصد وزن بدن خود را می خورند.
تغذیه مکرر منجر به تولید گله های بسیار پربار می شود. بهترین مکمل های گاو شامل طعم دهنده ها و سایر ترکیباتی است که کیفیت طعم غذا را افزایش می دهند. نیاز به مصرف مکمل های خوراک گاو، میزان و نحوه مصرف آنها، اغلب به میانگین سن گله بستگی دارد. گاوهای جوان تر، به مقدار بهینه پروتئین نیاز دارند، در حالی که دام های مسن تر، گاهی اوقات در مصرف خوراک کافی برای دریافت مقدار مناسبی از انرژی، مشکل دارند. بر این اساس، مکمل هایی که گاو دریافت می کند، بسته به نیاز آنها متفاوت خواهد بود.
مکمل های غذایی شامل مکمل های آنزیمی و مواد معدنی آلی، از جمله موارد زیر است:
کلسیم-فسفر-منیزیم-سلنیوم-ویتامین A-ویتامین دی-ویتامین E. به خاطر داشته باشید که مصرف آب به طور مستقیم و متناسب، بر مصرف خوراک دام توسط دام تأثیر می گذارد. اگر گاوها به منبع ثابت آب شیرین دسترسی نداشته باشند، غذای کمتری می خورند. علاوه بر این، گاوهای آبستن در سه ماهه آخر بارداری، غذای کمتری مصرف می کنند، زیرا جنین، فضایی را اشغال می کند که معمولاً توسط شکمبه اشغال می شود.
مکمل های خوراک طیور؛ مزایای استفاده + ارزش تغذیه ای
تغییر محیط به شدت بر سلامت طیور تأثیر می گذارد و البته عمدتاً تأثیر نامطلوبی بر کیفیت زندگی آنها دارد. این دلیل اصلی است که نشان می دهد چرا انواع طیور با مشکلات زیادی برای سلامتی مواجه هستند؛ مانند کاهش وزن، استخوان های ضعیف، عفونت و تب. بنابراین، برای حفظ سلامتی و جلوگیری از بیمار شدن آنها، افزودن مکمل های غذایی به غذای روزانه طیور مهم است. اما، قبل از افزودن مکمل خوراک طیور باید بدانید که چه نوع مکمل هایی برای سلامتی طیور مناسب هستند و چه فوایدی دارند.
مزایای مکمل طیور در خوراک پرندگان چیست؟
فواید مهم مکمل های خوراک طیور که باید به آنها توجه داشت، به این صورت فهرست شده است:
- افزایش کیفیت تولید
توزیع کنندگان مکمل های خوراک طیور پیشنهاد می کنند که کنترل کلسیم، پروتئین و چربی در خوراک طیور، کلید افزایش کیفیت تولید محسوب می شود. ممکن است بدن پرندگانی که در سال های اول رشد هستند از نظر کلسیم با کمبود مواجه باشد، که در این صورت، مکمل ها می تواند این کمبود را برطرف کند.
- بهبود مدت زمان تخمگذاری
یک خوراک با کیفیت، راه حل مناسبی برای بهبود مدت زمان تخمگذاری طیور است. هنگامی که بدن آنها مواد غذایی مناسب را دریافت نکند، مدت زمان تخمگذاری آنها مختل می شود. پرورش دهندگان می توانند با متعادل نگه داشتن غذای معمولی طیور، با استفاده از مواد مغذی، به سلامت جوجه های طیور کمک کنند. اگر می خواهید بهترین مکمل طیور را بخرید، حتماً با یک تامین کننده مشورت کنید تا نوع مکمل های غذایی مناسب جوجه ها یا سایر پرندگانی را که پرورش می دهید، به شما راهنمایی کنند.
- سلامت و فعالیت بهتر طیور
پرندگان باید در هر مرحله از زندگی خود، سالم و فعال باشند، از جوجه ریزی گرفته تا دوره رشد، یا قادر دوره تولید مثل، باید سالم باشند. در این شرایط است که می توان مطمئن بود محصولات فرعی با کیفیت مانند تخم مرغ، گوشت و پر، سالم تر و پربارتر است؛ همچنین تغذیه سالم (چه با خوراک سالم و چه با مکمل طیور)، طول عمر طیور را بهبود می بخشد و از بیماری ها جلوگیری می کند. مکمل های خوراک طیور با توجه به تغییرات بدن و تغییر محیط، پارامترهایی مانند رشد و تکامل را تحریک می کنند. این خوراک، نه تنها از بیماری های فصلی در طیور جلوگیری می کنند، بلکه متابولیسم و عملکرد بدن پرندگان را نیز بهبود می بخشند تا آنها را فعال تر نگه دارند.
- افزایش مقاومت طیور در برابر انگل ها
برخی از طیور مانند جوجه ها، اردک و غاز، کاملاً مستعد ابتلا به انگل هستند. افزودن مکمل های ضد استرس، سرشار از پتاسیم، ویتامین ها و مواد معدنی از فعالیت میکروب های مضر موجود در روده جلوگیری می کند. این مکمل ها همچنین به جلوگیری از بیماری های باکتریایی در جوجه ها و پرنده غاز کمک می کند.
- افزایش سلامت استخوان ها
فسفر اساساً برای جوجه ها ضروری است؛ فسفر، به تجزیه کلسیم کمک می کند تا توسط بدن آنها جذب شود. بنابراین، به نوعی از غذای طیور نیاز دارید که مقادیر مساوی فسفر را نیز تأمین کند. علاوه بر این، مواد مبتنی بر چربی، منابعی مانند سویا یا چربی حیوانی نیز اجزای ضروری هستند که رشد طیور را افزایش می دهند. برای خرید مکمل دام و طیور می توانید با یک کارشناس در این زمینه مشورت کنید.
.gif)
انواع مکمل خوراک دام و طیور
یکی از فراورده های پراستفاده در دامداری ها، انواع مکمل دام و طیور هستند. این مکمل ها در اشکال و ترکیبات گوناگون برای کاربردهای مختلف تولید می شوند. تقسیم بندی مکمل دام و طیور برمبناهای مختلفی صورت می گیرد. ما سعی کرده ایم در اینجا به مهمترین این دسته بندی ها اشاره کنیم.
عناصر معدنی در سیستم تغذیه حیوانات نقش مهمی ایفا می کند و بنابراین برای رشد طبیعی، تولید و سلامتی لازم است. همچنین مواد معدنی در بافت های بدن نقش ساختمانی، کاتالیزوری و فیزیولوژیکی را هم بر عهده دارند. افزودن مواد معدنی به صورت مکمل دام و طیور، برای جلوگیری از کمبود مواد معدنی صورت می گیرد. مکمل های معدنی برای همه دام ها توصیه می شود. خود این دسته به دو گروه زیر تقسیم می شود:
- مواد معدنی پرمصرف
این دسته از مکمل دام و طیور شامل کلسیم، فسفر، منیزیم، سدیم، کلر، پتاسیم و گوگرد هستند.
- مواد معدنی کم مصرف
این دسته از مکمل دام و طیورشامل مس، روی، منگنز، آهن، کبالت، ید، سلنیوم، کروم، مولیبدن، فلور، آرسنیک، نیکل، وانادیم هستند. با توجه به این که کمبود مواد معدنی در هنگام زایش شدیدتر است و نتیجه آن اختلال در متابولیسم حیوان، کاهش تولید شیر، جفت ماندگی،حساسیت به بیماری های متابولیکی و افزایش موارد مرگ ومیر گوساله ها را به دنبال دارد و در جیره غذایی طیور کمبود مواد معدنی مانند کلسیم و فسفر سبب اختلال در توسعه استخوان ها، کاهش رشد و ضعف پوسته تخم مرغ می شود. توصیه اکید می شود که از این دسته مکمل دام و طیورحتما استفاده کنید.
مواد معدنی پر مصرف در مکمل دام و طیور
مکمل های معدنی در مکمل دام و طیور متعدد هستند و بستگی به تولید کننده دارد که از کدام انواع مواد معدنی استفاده کند. اما به طور معمول ترکیبات معدنی زیر را می توانید مکمل دام و طیور بیابید.
- دی کلسیم فسفات
این مورد در مکمل دام و طیور حاوی عناصر فسفر و کلسیم است که هر دو عنصر نقش های مهمی را در واکنش های متابولیکی و بیوسنتزی بدن ( نظیر انعقاد خون، فعالیت فیزیولوژیکی قلب، تبادلات سلولی و فعالیت عصبی-عضلانی، شکل گیری ساختمان استخوان، دندان، پوسته تخم مرغ و فعالیت های صحیح دستگاه گوارش ) در دام و طیور ایفا می کنند. این مورد در مکمل دام و طیور باعث بهبود تشکیل پوسته تخم مرغ، بهبود ضریب تبدیل، افزایش اشتها، تشکیل و نگهداری استخوان، بهبود تولید مثل و افزایش تولید تخم مرغ نطفه دار در گله های مرغ مادرمی شود. همچنین در نشخوار کنندگان باعث افزایش تولید شیر، جلوگیری از تب شیر و جفت ماندگی، افزایش استحکام و رشد استخوان و افزایش بازده غذایی می شود.
- کربنات کلسیم
این مورد در مکمل دام و طیور حاوی کلسیم خالص است. بیشترین کاربرد آن در جیره مرغ تخم گذار و مادر است و باتوجه به مرحله تولید ۵ تا ۱۰ درصد در جیره استفاده می شود و نقش تامین کلسیم پوسته تخم مرغ را دارد. همچنین برای تامین کلسیم شیر و استخوان سازی به میزان ۱ درصد کنسانتره، در جیره نشخوارکنندگان کاربرد دارد.
- بیکربنات سدیم
در مکمل دام و طیور برای حفظ تعادل آنیون و کاتیون و به منظور تأمین سدیم می توان از بیکربنات سدیم استفاده کرد. مقدار سدیم آن 28 درصد است. سدیم در جیره های نشخوارکنندگان خاصیت بافری دارد و برای حفظ اسیدیته شکمبه مفید است. استفاده از جوش شیرین در زمان استرس گرمایی می تواند به تعادل pH خون و غلبه بر استرس گرمایی کمک کند. مصرف جوش شیرین در جیره گاوشیری حداکثر تا 12 درصد کنسانتره و در خوراک طیور 2دهم درصد جیره مجاز است.
- اکسید منیزیم
تحقیقات ثابت کرده است استفاده از این مورد به عنوان مکمل دام و طیور سبب افزایش pH، افزایش نسبت استات به پروپیونات و بهبود قابلیت هضم ماده خشک و نشاسته می شود. این عملکرد منجر به افزایش ماده خشک مصرفی، تولید شیر، درصد چربی شیر، و افزایش تولید شیر تصحیح شده بر اساس چربی شیر می شود. استفاده از این مورد در جیره مرغ تخم گذار و مادر سبب بهبود کیفیت پوسته تخم مرغ نیز می شود. با توجه به ویژگی های بی نظیری که این مورد دارد، توصیه می شود حتما از آن در مکمل دام و طیور استفاده شود.
.jpg)
مواد معدنی کم مصرف در مکمل دام و طیور
مکمل دام و طیور مواد معدنی کم مصرف معمولا به صورت کیلاته و به شکل مکمل های پودری، محلول های آشامیدنی و محلول های تزریقی تولید می شوند. مهم ترین موادی که در این دسته از مکمل ها قرار می گیرند به شرح زیر هستند.
- روی
یک عنصر ضروری مکمل دام و طیور است که در ساختار بیش از 250 آنزیم مختلف وجود دارد و در مسیرهایی مانند متابولیسم کربوهیدرات ها و انرژی، سنتز پروتئین، متابولیسم اسیدنوکلئیک، یکپارچگی اپیتلیوم، ترمیم و تکثیر سلولی و مورد استفاده قرار گرفتن ویتامین ها نقش دارد. لازم به ذکر است که این ماده در مکمل دام و طیور میزان پارگی پوست در زمان فرآوری و پردرآوردی را کاهش می هد و عملکرد کربنیک انهیدراز و کراتیناز که به ترتیب درتشکیل پوسته و غشاهای پوسته نقش دارند را بهبود می بخشد. همچنین روی در مکمل دام و طیور در حیوانات نر، روی برای نمو اسپرماتوزوا و بنابراین باروری نقش دارد.
- مس
این مورد در مکمل دام و طیور در ساختارآنزیم هایی که سبب افزایش استحکام غشا، خاصیت ارتجاعی بافت ها و افزایش استحکام استخوان می شوند، وجود دارد. این ماده رابطه نزدیکی با متابولیستم آهن دارد که در ساختار هموگلوبین یک عنصر ضروری است. آنزیم مهم دیگر وابسته به مس لیزین اکسیداز است که آنزیم کلیدی در تشکیل کلاژن و الاستین هست. کمبود مس منجر به ایجاد استخوان های غیر طبیعی به دلیل سنتز کلاژن غیر طبیعی می شود. همچنین این مورد در مکمل دام و طیور اکسیداسیون ویتامین ث را بهبود بخشیده و در تشکیل RNA دخالت می کند.
- منگنز
این ماده معدنی در مکمل دام و طیوربیش از آنچه که فکرش را بکنید اهمیت دارد. این ماده معدنی کو فاکتور آنزیم هایی است که در متابولیسم کربوهیدرات ها ، پروتئین ها، چربی ها و اسید های نوکلئیک حضور دارند. همچنین این ماده نقش مهمی در عملکرد ایمنی بدن دارد و برای بهبود زخم های آسیب ضروری است. کمبود منگنز در جوجه های درحال رشد منجر به پروسیس ،کوتاهی استخوان و کمانی شدن آن شده همچنین در کیفیت پوسته تخم مرغ نیز تاثیر گذار است.
- آهن
نقش بسیار تخصصی در بدن تمام حیوانات دارد و بخشی از پروتئین هموگلوبین و پروتئین میوگلوبین در سلول های ماهیچه ای است. آهن دارای سرعت سوخت و ساز بالایی است و باید به شکل کاملا قابل دسترس در مکمل دام و طیور براساس نیاز روزانه تامین شود. هر نوع عفونت داخلی مانند کوکسیدوز می تواند در قابلیت دسترسی و جذب آهن اختلال ایجاد کند.
بررسی اجمالی خط تولید مکمل دام و طیور
در مورد تولید مکمل دام و طیور توجه به مواد اولیه اهمیت زیادی دارد. باید تمام مواد غذایی و غلاتی مانند گندم، ذرت، سویا، سبوس برنج، تخم آفتابگردان در محصول نهایی باشند تا تمام نیازهای دام و طیور را فراهم کنند. البته این مواد پایه مکمل دام و طیور را می سازند و در این محصول ما سایر افزودنی ها از جمله روغن های گیاهی، فسفات ها، نمک، انواع ویتامین ها و مواد افزودنی را هم می بینیم. لازم به ذکر است که در خط تولید به نوع آب و هوایی که در آن حیوان نگه داشته می شود نیز باید دقت کرد.
وزن مواد اولیه و درصد مخلوط کردن مواد با یکدیگر در تولید مکمل دام و طیور بسیار مهم است. چراکه کمبود بعضی مواد باعث کند شدن رشد حیوان و در کاهش تولیدات دامی یا طیور می شود. توجه داشته باشید که اگر ماده ای در مکمل زیاد شود نیز باعث مسمومیت حیوان می شود. دو نوع مکمل آردی و فرآوری شده برای دام و طیور وجود دارد. خوراک فرآوری شده همان پلت است که معمولا برای طیور استفاده می شوند.
بهترین مکمل دام و طیور چگونه باید باشد؟
مهم ترین نکته ای که در مورد بهترین مکمل دام و طیور باید به آن توجه شود، کیفیت است. جیره با کیفیت باید مشخصات زیر را داشته باشد.
- مکمل دام و طیور انتخاب تولید شده باید تمام نیازهای بدن دام و طیور را برآورده کند.
- بهترین مکمل دام و طیور باید تمام ترکیبات مغذی را داشته باشد.
- بهتر است خوش خوراک باشد تا حیوان بدون هیچ مشکلی از آن استقبال کند. اگر مکملی که خریداری می کنید این گونه نباشد، هزینه اضافی به شما متحمل می شود تا مجددا خوراک تهیه نمایید.
- مکمل دام و طیور تولید شده باید هضم آسانی داشته باشد تا حیوان با انواع دردهای گوارشی رو به رو نشود.
- بهترین مکمل دام و طیور دارای تمام عناصر معدنی و ویتامین ها است.
- مکملی که متعادل است هیچ ماده مضری در خود ندارد.
- اگر مکمل خوب باشد هزینه ای که صرف خرید آن می کنید به شما باز می گردد. به این صورت محصولاتی که دام مثل شیر، گوشت، پوست و … تولید می کند بسیار گرانتر از خوراکی است که مصرف می کند.
- محصولات دامی که از بهترین مکمل دام و طیوربرای تغذیه آن استفاده شده است، بسیار خوشمزه تر و سالم تر از است.
- یکی از مهم ترین ویژگی هایی که در مورد بهترین مکمل دام و طیور باید به آن توجه شود، بهداشتی بودن محصول است. مکمل باید از همه نظر تست شده باشد تا برای دام یا طیور بیماری یا مشکل دیگری ایجاد نکند.
کشورهای عمده تولید کننده و مصرف کننده مکمل خوراک دام و طیور
برای بسیاری از تولیدکنندگان آمار اهمیت زیادی دارد، چراکه سبب می شود تا توان بیشتری در دور رقابت حضور داشته باشند و محصولات بهتری تولید کنند. هر ساله گزارش هایی در مورد آمار تولید و استفاده از مکمل ها و سایر جیره های دامی منتشر می شود که بسیار مورد توجه است. سعی کرده ایم در این قسمت جدیدترین آمار را در مورد بزرگترین تولیدکنندگان مکمل دام و طیور ارائه بدهیم.
کشورهای عمده تولید کننده مکمل دام و طیور، قطب های برتر کشاورزی و دامپروری در جهان هستند که از آن جمله آمریکا، روسیه، چین، ژاپن ، کانادا، انگلستان، هلند، فرانسه، ایتالیا، آرژانتین، برزیل، شیلی، پرو، اکوادر، مکزیک را می توان نام برد. درکشورهایی مانند هلند، فرانسه، کانادا و سوئیس 17 درصد کارخانجات 80 درصد ظرفیت تولید مکمل دام و طیور درسطح جهانی را به خود اختصاص داده و در حال حاضر آمریکا، روسیه، چین و ژاپن به ترتیب مقام های اول تا چهارم در تولید مکمل دام و طیور و آبزیان را به خود اختصاص داده اند.
این آمار نشان دهنده اهمیت فوق العاده صنعت مذکور در کشورهای پیشرفته است. از سوی دیگر باید به این مورد هم توجه داشته باشید که هرساله سود بالایی از تولید، فروش و صادرات مکمل دام و طیور نصیب کشور ها و کارخانه ها می شود.
مواد مغذی به کار گرفته شده در تولید مکمل دام و طیور
مواد مغذی زیادی در تولید مکمل دام و طیور به کار گرفته می شوند اما برخی از آن ها برای دام یا طیور اهمیت بیشتری دارند و بدون آن ها دام یا طیور با مشکلاتی مواجه می شوند. ما سعی کرده ایم در این بخش به مهم ترین این مواد مغذی در مکمل دام و طیور اشاره کنیم.
- کربوهیدرات ها
موادی هستند که انرژی مورد نیاز را تامین کرده و این انرژی صرف تامین فعالیت های حیاتی مختلف بدن می شود. کربوهیدرات ها اولین و مهمترین ماده مغذی در مکمل دام و طیور هستند.
- پروتئین ها
این گروه موجود در مکمل دام و طیور در شکل گیری عضلات و تولید شیر اهمیت بسیاری دارد و کم بود آن موجب کاهش رشد، تولید، اختلال درسلامت و تولید مثل دام می گردد. موادی مثل کنجاله تخم پنبه و کنجاله سویا دارای پروتئین هستند و معمولا در تولید مکمل دام و طیور از آن ها استفاده می شود.
- چربی ها
اکثر مواد غذایی دارای مقداری چربی هستند. چربی نیز در تامین انرژی بدن دام نقش حیاتی دارد و بعضی ازویتامین ها مثل ویتامین K ،A ،D و E نیز توسط چربی ها به بدن دام منتقل می شوند. در نتیجه این مواد یک بخش مهم در مکمل دام و طیور به شمار می روند.
- مواد معدنی
این مواد موجود در مکمل دام و طیور نقش مهمی درتغذیه دام دارند. مواد معدنی در ساختمان اسکلت بدن دام و درترکیب تولیدات دام مانند: شیر، گوشت و غیره به کار می روند. مهمترین عناصر مورد نیاز دام شامل: کلسیم ، فسفر، منیزیم، سدیم، کلر، گوگرد، منگنز، روی، ید و آهن بوده که کمبود هریک ازآن ها موجب کاهش رشد، تولید محصول و باروری دام یا طیور می گردد.
- ویتامین ها
این مواد به مقدار کمتری مورد نیاز دام ها هستند ولی به همین مقدار باید حتماً به بدن دام ها برسند. کمبود بعضی از ویتامین ها در مکمل دام و طیور ، باعث عوارضی مثل کوری، عدم باروری، سقط جنین و کاهش رشد و ضعف سیستم ایمنی می شوند. ویتامین های مورد نیاز که بایـد به مکمل دام و طیور اضافه شوند؛ عبارتند از : E،D وA و بقیه ویتامین هـا بـه وسیله خود حیوان تولید می شود و به همین دلیل کمتر به جیره افزوده می شود.
- تقویت کننده ها
این مورد را در تمام انواع مکمل دام و طیور نمی توانید بیابید و تنها برخی از کارخانه ها این مورد را هم به محصول خود اضافه می کنند. تقویت کننده ها ترکیبی خاص از مواد فوق مقوی هستند که کمک می کنند دام محصول بیشتری تولید کند و باروری یا شیردهی بهتری داشته باشد. بعضا این مواد گران هستند و افزودن آن ها به مکمل دام و طیور قیمت نهایی محصول را بالا می برد. قیمت بالا سبب می شود تا بسیاری از دامداران از خرید محصول خودداری کنند. در نتیجه تقویت کننده ها را نمی توانیم جز اصلی هر مکمل دام و طیور بدانیم.
ویژگی های پلت مکمل دام و طیور
مکمل های خوراک دام و طیور از جهات زیادی مورد بررسی قرار می گیرند تا کیفیت و استانداردهای آن ها تایید شود. به این کار و بررسی ساختار مکمل ها آنالیز می گویند. پلت مکمل دام و طیور دارای مزایای زیر است.
- خوراک فرآوری شده دارای هضم آسان و ضریب تبدیل بالا است. به دلیل پختن مواد اولیه برای تولید پلت، ساختار کربوهیدراتی که مواد پیدا می کنند، فرایند هضم مکمل دام و طیور را آسان می کند. در این حالت حیوان بیشتر غذا می خورد و راندمان و ضریب تبدیل بالاتر می رود.
- خوش خوراکی که خوراک پلت در مقایسه با خوراک آردی دارد باعث رشد بیشتر دام و طیور می شود. به همین دلیل مکمل دام و طیور پلتی بیشتر مورد توجه است و در آنالیز رتبه بهتری می گیرد.
- مکمل دام و طیور فرآوری شده نسبت خوراک سنتی و آردی دور ریز کمتری دارد. در این حالت ضایعات کم می شود و هزینه خرید خوراک پایین می آید.
- در گله هایی که تغذیه با مکمل دام و طیور پلت است، تمام گله به صورت یکدست رشد می کنند. زیرا در هر حبه ای که می خورند تمام مواد غذایی مورد نیاز بدنشان وجود دارد. در این حالت دیگر حیوان حق انتخاب ندارد و تمام دانه را باید بخورد.
- خط تولید مکمل دام و طیور که به صورت پلت شده است به دلیل کاهش مواد بازدارنده رشد و نداشتن آلودگی، بسیار بهتر و به صرفه تر از خوراک آردی و سنتی است. زیرا در زمان تولید پلت، فشار و حرارت تمام آلودگی ها و باکتری های مضر را از بین می برند.
آنالیز مواد تشکیل دهنده مکمل دام و طیور
در دنیا بیش از12 هزار نوع مواد علو فه ای و جود دارد که مهم ترین آن ها در مکمل دام و طیور به شرح زیر هستند:
- ذرت
دانه ذرت یکی از انواع دانه های غلات است که به واسطه فراوانی نشاسته درآن، ارزش غذایی نسبتاً زیادی دارد و از این رو در مکمل دام و طیور به عنوان ماده اولیه انرژی زا به مقدار زیاد مورد استفاده قرار می گیرد. ذرت، خوش خوراک بوده و قابلیت هضم آن بالاست و بندرت سبب ایجاد مشکلات تغذیه ای می شود. دانه ذرت برحسب گونه و ارقام، متفاوت بوده و دارای رنگ های زرد، سفید و قرمز هست که دانه زرد آن مصرف بیشتری دارد وسرشار از کارتینوئید است . ذرت بطور معمول حاوی 15 درصد رطوبت ، 7 درصد پروتئین، 5 درصد چربی و 7 درصد فیبر است. از نظر مقدار پروتئین، کلسیم و فسفر، فقیر تر ازدانه های دیگر است ولی مجموع مواد مغذی قابل هضم آن دربین غلات بالاترین مقدار است. به همین دلیل ذرت یکی از ترکیبات مهم در انواع مکمل دام و طیور به حساب می آید.
- جو
پس از گندم، جو متداول ترین غله، به خصوص درمناطق معتدل و سرد محسوب شده و پروتئین آن در حدود 13 در صد و فیبر آن حدود 5 درصد است. جو فاقد ویتامین A و D بوده وحدود 40 درصد مکمل دام و طیور را تشکیل می دهد.
- سبوس گندم
سبوس گندم بسته به نوع گندم حاوی 16 درصد پروتئین خام و 7درصد چربی و حدود 10 درصد فیبر خام هست.ارزش پروتئین سبوس بیشتر از ذرت و آرد گندم بوده ولی به پای دانه های روغنی بخصوص سویا نمی رسد. سبوس از دیگر مواد، فسفر بیشتری داشته و نسبت به انواع دیگر از نظر فسفر غنی تر است.
- تفاله چغندر قند
غذایی حجیم و خوشمزه و ارزان است که دارای مواد قندی زیاد بوده و حدود 7 درصد پروتئین و 5 در صد چربی می باشد. از نظر کلسیم غنی و از لحاظ فسفر ضعیف تر از ذرت است.
- کنجاله تخم پنبه
مقدار پروتئین کنجاله پنبه دانه استاندارد شده حداقل 36 درصد است. این مورد از نظر سایر مواد هم غنی است و به همین دلیل وجود آن در انواع مکمل دام و طیور اهمیت زیادی دارد. به جرئت می توان گفت که یکی از مهم ترین اجزا مکمل ها را این ماده تشکیل می دهد. در 95 درصد مکمل های موجود می توانید این ماده را بیابید که این موضوع نشان دهنده اهمیت بالای آن برای پرورش و شیردهی دام است.
- کنجاله سویا
این ماده غذایی مقام اول را از نظر پروتئین و ارزش غذایی در پروتئین های گیاهی را داراست و دارای 45 درصد پروتئین خام وحدود 3 درصد چربی هست. کنجاله سویا دارای 0/29 در صد کلسیم و 0/66 در صد فسفر می باشد. کنجاله سویا از نظر اسید آمینه متیونین فقیر است. شاید این مورد در مکمل دام و طیور بااهمیت باشد و بخش اساسی از نیاز دام را برآورده کند اما به اندازه تخم پنبه به آن بها داده نمی شود.
- مکمل معدنی
ترکیبی از مواد معدنی است واگر چه دام به مقدار کم به آن نیازمند است اما ا گر همین مقدار کم به بدن دام نرسد، چرخه حیاتی اش را به خطر خواهد انداخت.
- نمک
جهت تامین مواد معدنی مورد نیاز دام و همچنین تحریک اشتهای دام به کار می رود و از سنگ نمک تهیه می شود. شاید به نظر بود یا نبود این مورد اختلال زیادی ایجاد نکند اما اهمیت آن به مراتب بیشتر از آن چیزی است که تصورش را می کنید. نمک را می توان در هر مکمل دام و طیور یافت. در نشریه دام پروری فرانسه آمده است که بخش مهم از سدیم مورد نیاز بدن دام و طیور از نمک موجود در جیره تامین می شود.
- زئولیت
درفرآیند هضم وجذب غذا و افزایش تولید، نقش آفرینی می کند.
- اوره
به عنوان جانشین پروتئین، از مواد از ته ساده وارزان قیمت می باشد که درسیستم گوارشی گاو تبدیل به پروتئین می شود. کارشناسان معتقدند اوره وقتی موثر است که به مقدار کافی مواد نشاسته ای و مواد قندی درجیره وجود داشته باشد.
توکسین بایندر در آنالیز مکمل دام و طیور
توکسین های موجود در اقلام مکمل دام و طیور ، علاوه بر کاهش ارزش غذایی خوراک موجب بروز اثرات منفی بر عملکرد، تولید مثل و همچنین کاهش عمر اقتصادی دام می شوند. این سموم سبب تخریب بافت های کبدی، کلیوی شده و با اثر منفی بر دستگاه گوارش سبب کاهش هضم و جذب می شوند به همین دلیل برای کاهش این اثرات استفاده از توکسین بایندر در مکمل دام و طیور ضروری است.
با توجه به اینکه سالانه در کشورها میزان قابل توجهی خوراک استفاده می شود و بخش عمده ای از نیاز داخلی به صورت واردات تامین می شود، نیاز بود که فناوران داخلی به این حوزه ورود کنند. توکسین بایندر از اجزا اصلی مکمل دام و طیور به حساب نمی آید و اکثر دامداران در صورت نیاز از آن به همراه مکمل دام و طیور استفاده می کنند.
مکمل های ویتامینه دام و طیور
ویتامین ها ترکیبات غذایی مهم هستند که در درصدهای کم برای کارایی نرمال سلول های بدن مورد نیاز است، بعضی از ویتامین ها در مکمل دام و طیور وجود دارند و بعضی از آن ها در نشخوارکنندگان توسط میکروارگانیسم های شکمبه تولید می شوند. ویتامین ها ترکیبات ناپایداری هستند و ممکن است بر اثر عوامل محیطی (نور، گرما، رطوبت، تغییرات فیزیکی و…) دچار تغییر ساختمانی شده و بی اثر گردند. برای مانع شدن از این تغییرات از ترکیبات شیمیایی پایدار برای پوشش دار کردن مولکول های ویتامین و بسته بندی مناسب آن ها و همچنین استفاده از آنتی اکسیدان ها در ترکیب مکمل های ویتامینه استفاده می شود. در جیره گاوهای شیری با تولید بالا مقادیر مشخصی از ویتامین های محلول در چربی افزوده می شوند. در جیره طیور باید برخی ویتامین های محلول در آب نیز افزوده شوند چون پرندگان توانایی تولید برخی از آن ها را ندارند.
- نیاسین
یکی از ویتامین های گروه ب است که در رژیم غذایی به ویژه به عنوان مکمل دام و طیور و در شرایط تنش حرارتی استفاده می شود. همچنین برای کاهش تعادل انرژی منفی در اوایل شیردهی به منظور کاهش بروز کتوز و افزایش تولید شیر شناخته شده است. نیاسین به طور خاص باعث تحریک جمعیت پروتوزوای شکمبه می شود. استفاده از ۶ گرم نیاسین در روز در جیره دام ها می تواند در مقابله با استرس گرمایی در سطح سیستمیک و سلولی به کار برده شود.
- کولین
یک تری متیل چهار آمینه است که در ترانسفر چربی از کبد و سنتز فسفاتیدیل کولین الزامی است. کولین کلراید به عنوان مکمل دام و طیور کاربرد دارد. همچنین کولین یک دهنده بیولوژیک متیل است که برای انتقال آن مورد نیاز است و در درمان بیماری کبد چرب بعد از زایمان بسیار مفید است. طبق یک تحقیق افزودن روزانه ۵۴ گرم مکمل کولین محافظت شده ۴۰ روز قبل از زایمان تا ۱۲۰ روز بعد از زایمان به جیره دام های آمیخته، افزایش ۳.۵ کیلوگرمی تولید شیر و افزایش میزان چربی، پروتئین و کولین شیر را به دنبال داشت. کمبود کولین در طیور سبب کاهش رشد، پروزیس و عارضه کبد چرب می شود.
- ویتامین آ
فقط در بافت ها یافت می شود. پروتئین های حیوانی نظیر پودر گوشت و پودر ماهی منابع غنی این ماده هستند. روغن ماهی مهم ترین منبع این ویتامین به حساب می آید. پیش ساز ویتامین آ ماده ای است به نام کاروتن که در گیاهان سبز به فراوانی یافت می شود . ترکیبات تجاری ویتامین آ به صورت استات، پالمیتات و رتینال به عنوان مکمل دام و طیور استفاده می شود. این ویتامین نقش مهمی در مقابله با عفونت ایفا می نماید و به دلیل محافظت از بافت های پوششی عاملی جهت تقویت سیستم ایمنی بوده و از نفوذ عوامل بیماری زا به این اندام ها جلوگیری می کند و در بینائی نقش اساسی دارد. این ساختار در بدن به Retinal تبدیل می شود و در شبکیه چشم با پروتئین اوپسین ترکیب شده و پس از واکنش با ردوپسین در مسیر عصب بینائی فعال می گردد. ویتامین آ اشتهای طیور را زیاد کرده و هضم غذا را آسانتر می کند. از این رو یکی از عوامل رشد محسوب شده لذا حیوانات نیاز به آن دارند. مصرف این ویتامین در طیور باعث پیشگیری از ریزش پرها، افزایش تولید تخم مرغ، جلوگیری از رسوب اسید اوریک در مفاصل و سبب افزایش باروری و کاهش تلفات جنینی می شود.
- ویتامین D3
یکی از منابع اصلی ویتامین د، روغن ماهی هست و از لحاظ بیوشیمیایی از کلسترول ساخته می شود. در گروه های طیور که از آفتاب دور هستند، این مورد یک ویتامین کاملا ضروری محسوب می شود و به شکل تجاری D2 و D3 برای تولید مکمل خوراک دام و طیور استفاده می شود. بهترین تاثیر این ویتامین افزایش در جذب کلسیم و فسفر و تقویت اسکلت بدن از طریق افزایش سرعت رشد استئوبلاست هست. لذا خاصیت ضد رکتیز، ضد راشیتیسم یا نرمی استخوان را دارد. گاوهای جوان کمبود آن علائمی همچون تورم زانوها، مفصل خرگوشی و قوسی شدن پشت را دارد و در طیور علائمی همچون کاهش قابلیت جوجه درآوری، کاهش ضریب تبدیل، هیپوکلسیمی، هیپوفسفاتی، نرمی و ارتجاعی شدن استخوان ها و منقار، فلجی و عدم تعادل، انحنای ستون مهره ها، ضعیف شدن پاها، همچنین کاهش تولید تخم مرغ و کیفیت پوسته و بروز بیماری خستگی قفس را به دنبال دارد.
- ویتامین E
ساختاری انحلالی در الکل و حلال های چرب و غیرمحلول در آب است و در حرارت، نور و قلیاها ناپایدار بوده و متلاشی می شود. این ویتامین به عنوان یک آنتی اکسیدان بیولوژیک، تخریب رادیکال های آزاد را تقویت می کند. همچنین در سنتز اسید اسکوربیک، فعالیت در سوخت و ساز اسیدهای آمینه گوگرد دار، شرکت در ساختمان فسفو لیپدهای دیواره سلول ها، شرکت در واکنش های عادی موجود در فسفوریلاسیون نقش مهمی دارد. استفاده از مکمل ویتامین E در مکمل دام و طیور سبب بهبود کیفیت گوشت و تخم مرغ و همچنین سبب افزایش قدرت باروری، قدرت ایمنی و افزایش مقاومت در برابر بیماری ها می شود.
اسیدهای چرب ضروری در مکمل دام و طیور
اسیدهای چرب تاثیر خارق العاده ای بر روی بهبود باروری دارند و این تاثیر به خصوص در اسیدهای چرب غیر اشباع نوع امگا-۳ و امگا-۶ ثابت شده است. این اسیدهای چرب توسط سلول های بدنی ساخته نمی شوند و حتما بایستی از طریق مکمل دام و طیور تامین گردند. اسیدهای چرب غیر اشباع مهم ترین چربی هایی هستند که باعث تامین انرژی؛ اسیدهای چرب و ویتامین های محلول در چربی برای حیوانات می گردند.
اسیدهای چرب فرار چند زنجیره ای مانند ایزوبوتیریک، ۲-متیل بوتیریک و اسیدهای ایزووالریک در زمان تخمیر طبیعی در شکمبه به میزان 6 درصد از کل اسیدهای چرب فرار تولید می شوند. اسیدهای چرب فرار به عنوان مواد مغذی ضروری و عوامل رشد برای بسیاری از باکتری های سلولولیتیک محسوب می شوند. اخیرا در آزمایشات با افزودن ایزووالرات و ۲-متیل بوتیرات به میزان ۱۶٫۸ گرم در روز به جیره های نگهداری کم پروتئین نتایج مثبتی در افزایش هضم سلولز و همی سلولز و کاهش تولید متان به دست آمد که ثابت می کند این ترکیبات باعث تخمیر بهتر در شکمبه و در نتیجه هضم بهتر می شوند.
اسیدآمینه های صنعتی در مکمل دام و طیور
پروتئین ها از اجزای حیاتی مکمل دام و طیور هستند و شامل ۲۰ اسیدآمینه هستند که ۱۰ مورد از آن ها ضروری هست یعنی نمی توانند از سایر اسیدهای آمینه در طی سوخت و ساز در بدن تولید گردند. اسیدآمینه های ضروری شامل آرژینین، لیزین، هیستیدین، لوسینا ایزولوسین، والین، متیونین، ترئونین، تریپتوفان، فنیل آلانین هستند. لیزین، متیونین و ترئونین در میان اسیدهای آمینه به شکل مکمل دام و طیور و معمولا به صورت بلوری به جیره افزوده می شوند. با افزودن این اسیدهای آمینه ضروری تا حدودی می توان پروتئین قابل متابولیسم را بالا برد و سبب کاهش دفع نیتروژن به محیط زیست شد.
- لیزین
لیزین صنعتی به شکل تخمیر به وسیله میکرو ارگانیسم ها روی مواد اولیه ای مانند قند، ملاس، فراورده های سرشار از نشاسته و مواد حاصل از هیدرولیز آنها تولید می گردد. متیونین معمولا در خوراک دام و طیور یک اسید آمینه محدود کننده است.
- متیونین
متیونین مهمترین اسیدآمینه محدودکننده در تغذیه جوجه های گوشتی با جیره های بر پایه ذرت و سویا است. میزان این اسیدآمینه در پروتئین های حیوانی زیاد ولی در پروتئین های گیاهی مثل کنجاله سویا کم است. متیونین پیشساز اسیدآمینه سیستئین است وجزئی از گلوتاتیون می باشد. این اسید آمینه به روش شیمیایی و با استفاده از پروپیلن، متیل مرکاپان، متان و آمونیاک به عنوان مکمل دام و طیور تولید می شود.
- ترئونین
ترئونین در منابع پروتئینی جانوری بیشتر از منابع گیاهی وجود دارد و بخشی از آنزیم های گوارشی و سیستم ایمنی است و نقش مهمی مهمی در متابولیسم انرژی و سنتز گلیسین دارد.
- تریپتوفان
نقش ویژه این اسیدآمینه در واکنش های ترانسفر عصبی، متلاشی کننده رادیکال های آزاد، نقش آنتی اکسیدانی و افزایش ایمنی بدن هست. این اسید آمینه علاوه بر نقش در واکنش های متابولیسمی باعث تحریک اشتها می شود. کنجاله سویا از نظر تریپتوفان غنی و ذرت، پودرگوشت و استخوان بسیار فقیر است. ترکیب تجاری ال تریپتوفان به صورت مکمل خوراک دام و طیور قابلیت جذب بالایی در بدن حیوانات دارد.
ارسال نظر
نکته: HTML ترجمه نمی شود!